Gezondheidsrisico's van bovengrondse hoogspanningslijnen
Het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft wel normen opgesteld, waaraan een woonomgeving kan worden getoetst. Deze normen zijn veel strenger dan die voor een kort verblijf door werklui. Een belasting van 0,4 microTesla acht het RIVM het maximaal toelaatbare voor een veilige woonomgeving. Duizenden woningen staan zo dicht bij een hoogspanningslijn, dat deze norm wordt overschreden.
Het Belgische ministerie van Gezondheid heeft in 2004 een veel strengere norm afgekondigd. In het 'Binnenmilieubesluit' is vastgelegd dat in woningen, maar ook in scholen en crèches, een belasting van maximaal 0,2 microTesla het uitgangspunt zou moeten zijn. Dat is twee keer zo streng als de norm die in Nederland geldt.
In 2005 heeft het toenmalige ministerie van VROM (nu I&M geheten) een Beleidsadvies inzake bovengrondse hoogspanningslijnen uitgebracht. Met het oog op de gezondheidsrisico's zouden bij bovengrondse hoogspanningslijnen geen woningen meer mogen worden gebouwd.
In 2008 heeft het ministerie de regels aangescherpt. Er is een nieuw Beleidsadvies uitgebracht. Rond een hoogspanningslijn zouden zelfs ook geen erven, tuinen en speelplaatsen meer moeten worden toegestaan. Scholen, crèches en kinderopvang zijn in deze gevarenzone helemaal uit den boze. Zo'n vergaand en dringend advies, dat doet het ministerie niet zomaar. In weerwil van wat minister Kamp verkondigt zijn de gezondheidsrisico's dan ook niet misselijk...
Leukemie, Alzheimer, dementie en wat nog meer?
Al langer is bekend dat mensen die vlakbij een bovengrondse hoogspanningslijn wonen (met name kinderen), twee keer zoveel kans hebben op leukemie (zie bijvoorbeeld de internetsite van het RIVM en die van het Kennisplatform van onder meer TNO, GGD en RIVM). Ook is duidelijk dat een bovengrondse hoogspanningslijn als een magneet werkt op fijnstof in de lucht. De fijnstofwaarden bij een hoogspanningslijn zijn zo extreem dat professor Lucas Reijnders het vergelijkt met "wonen naast een zware roker."
Wat de precieze oorzaak van de gezondheidsklachten is (de magnetische straling, het elektrische veld, het fijnstof of iets anders), dat is nog niet bekend. Wel komt uit diverse onderzoeken een duidelijk statistisch verband naar voren tussen gezondheidsklachten en wonen naast een bovengrondse hoogspanningslijn. En dan gaat het niet alleen om kanker.
In 2009 heeft dr. Anke Huss, van de Universiteit van Bern, een groot onderzoek afgerond naar het verband tussen overlijden aan de ziekten Alzheimer en dementie, en het wonen bij een bovengrondse hoogspanningslijn. De uitkomst daarvan is schokkend. Hoe langer en hoe dichter iemand bij een bovengrondse hoogspanningslijn woont, hoe groter de kans dat hij of zij zal overlijden aan Alzheimer of dementie.
Wie woont op 50 meter afstand, heeft:
- na 5 jaar 51 procent meer kans,
- na 10 jaar 78 procent meer kans, en:
- na 15 jaar 100 procent meer kans om te overlijden aan Alzheimer, dan iemand die op minimaal 600 meter afstand woont. Voor dementie gelden vergelijkbare percentages.
Voor goed begrip, dr. Huss heeft uitsluitend gekeken naar mensen die zijn overleden aan Alzheimer of dementie. Ze heeft niet gekeken naar mensen die 'alleen maar' dement zijn geworden. Verder is in het onderzoek uitsluitend gekeken naar de statistieken. Er is niet gekeken naar de oorzaak.
We weten nu dat mensen die langdurig dicht bij een hoogspanningslijn wonen een veel hogere kans hebben om te overlijden aan Alzheimer of dementie. We weten niet of dat komt door het hoge voltage, door de sterkte van het magnetisch veld of door een andere oorzaak. Conclusie: er is aangetoond dat wonen in de nabijheid van een hoogspanningslijn gezondheidsrisico's met zich meebrengt. We weten niet waardoor het komt, maar de kans op overlijden aan Alzheimer/dementie kan verdubbelen.
Onder meer het RIVM, TNO, KEMA, en de GGD'en onderschrijven de conclusies uit dit onderzoek. Ze hebben er over gepubliceerd op hun Kennisplatform. Een samenvatting van het oorspronkelijke onderzoek (Engelstalig) is te vinden op: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18990717. De originele publicatie over het onderzoek (Engelstalig) is te vinden op de site van de Provincie Utrecht .
Veilige afstand
Zich baserend op de norm van 0,4 microTesla heeft het RIVM voor elke bovengrondse hoogspanningslijn onderzocht wat de minimale afstand moet zijn tot woningen, erven, tuinen en scholen. Dit verschilt namelijk van lijn tot lijn, en is onder meer afhankelijk van het voltage en de gebruikte capaciteit van de lijn. De informatie is te raadplegen op de Netkaart van het RIVM. Voor de hoogspanningslijn door Breda adviseert het RIVM een afstand aan te houden van minimaal 80 meter, vanuit het hart van de lijn. De nieuwe Zuid-west 380kV heeft een magneetzone van slechts 60 meter. Wordt de lijn gecombineerd met een 150kV-lijn, dan wordt de magneetzone 80 meter. Zou in Nederland de Belgische norm gelden, dan zou de veiligheidszone ongeveer twee keer zo breed worden.
Met het oog op de hoge kosten gold het advies van VROM indertijd alleen voor nieuwe gevallen. Hoewel de minister nog steeds volhoudt dat er volgens hem geen gezondheidsrisico's bestaan, heeft hij gelukkig wel een actieplan opgezet om ook de al bestaande knelpunten bij bovengrondse hoogspanningslijnen op te lossen. De minister wil deze knelpunten oplossen door de hoogspanningslijn ondergronds te brengen...
